Jaarverslag Commissie van Toezicht voor Jeugdinstellingen 2023
De Commissie van Toezicht voor Jeugdinstellingen brengt elk jaar verslag uit over het leven van jongeren in een voorziening met een mandaat tot geslotenheid. Op basis van de bezoeken van haar maandcommissarissen aan gemeenschapsinstellingen, voorzieningen veilig verblijf en het Vlaams Detentiecentrum formuleert ze aanbevelingen om de rechten en de belangen van jongeren te versterken.
De gemeenschapsinstellingen en voorzieningen veilig verblijf zijn continu in beweging: het landschap, de populatie en de wetgeving veranderen. In 2023 deden instellingen en voorzieningen inspanningen om jongeren zo goed mogelijk te begeleiden en hun werking verder af te stemmen op de noden en rechten van jongeren. Heel wat maandcommissarissen zien positieve evoluties en merken dat de voorzieningen iets deden met hun signalen en merken positieve stappen vooruit. Al zijn er duidelijk verschillende snelheden tussen de voorzieningen.
En de verbeteringen en de vooruitgang die geboekt werd, zijn heel broos door de grote druk op de leefgroepen door personeelswissels, personeelstekort en de soms zware zorgnoden van jongeren. Druk die zich zowel bij begeleiders als jongeren laat voelen. Jongeren missen soms perspectief en duidelijkheid. Over de regels, over de duur van kamermomenten, over hun schooltraject en vooral ook over hun vervolgtraject na de instelling. Dat weegt op hun welzijn en motivatie. Jongeren in het Vlaams detentiecentrum moeten kansen blijven krijgen. De commissie vraagt om jongeren en begeleiders in 'besloten' instellingen meer perspectief te bieden.
De commissie formuleerde enkele aanbevelingen:
- De commissie vraagt meer intervisie en supervisie in voorzieningen veilig verblijf. De overheid moet nog meer aansturen op expertise-uitwisseling, overleg en afspraken tussen de voorzieningen en ze extra ondersteunen in hun opdracht en om de rechten van jongeren waar te maken.
- De commissie vraagt om afzondering en fixatie zoveel mogelijk te voorkomen. Dat laat onuitwisbare herinneringen en trauma’s na. Het perspectief van de jongere krijgt een knauw, zijn traject wordt weer doorbroken.
- Geef jongeren duidelijke informatie over de leefregels en leef ze zelf ook na. En ga regelmatig in dialoog met jongeren over dagindeling, regels, zakgeld en gsm-gebruik.
- Faciliteer familiebezoeken op een creatieve manier, en waarborg rust en intimiteit. Wees flexibel met bezoekuren, zodat ouders die van ver komen of andere verplichtingen hebben, ook de kans krijgen om tijd door te brengen met hun kinderen.
- Het is belangrijk om voor elke jongere na te gaan of een volwaardig onderwijstraject via de thuisschool mogelijk is en als dat niet kan, volwaardig onderwijs aan te bieden in de instelling. Verder moet er een duidelijk en ambitieus regelgevend kader voor het onderwijs van jongeren in de gesloten instellingen uitgetekend worden met genoeg leerkrachten.
- Maak dringend werk van de vervolgtrajecten voor de jongeren. Fundamenteel is dat de overheid structureel zorgt voor meer aanbod in de jeugdhulp zodat jongeren op tijd kunnen overgaan naar een open voorziening of naar een kinderpsychiatrische dienst of een voorziening voor jongeren met een handicap als dat nodig is.
- Het is belangrijk om voor elke jongere na te gaan of een volwaardig onderwijstraject via de thuisschool mogelijk is en als dat niet kan, volwaardig onderwijs aan te bieden in de instelling. Verder moet er een duidelijk en ambitieus regelgevend kader voor het onderwijs van jongeren in de gesloten instellingen uitgetekend worden met genoeg leerkrachten.
Interesse in meer aanbevelingen of wil je graag een grondigere kijk op de beleving van de jongeren? Download hier ons volledig jaarverslag.